Luchtkwaliteitsmetingen Vijzelgracht zomer 2014
Aan G. Scheffrahn, Dienst Metro
Van Frits van den Berg, afdeling Leefomgeving
020 555 5405, fvdberg@ggd.amsterdam.nl
Datum 23 oktober 2014
Om de luchtkwaliteit aan de Vijzelgracht door meting te kunnen volgen zijn er vanaf half mei
meetbuisjes voor stikstofdioxide geplaatst op een aantal punten aan de Vijzelgracht. Ook in
2008 is op dezelfde wijze de concentratie stikstofdioxide aan de Vijzelgracht bepaald. De
metingen worden dit keer aangevuld met metingen aan de achterzijde van woningen aan de
Vijzelgracht en nabij de verderop gelegen school De Kleine Reus.
Toelichting op metingen luchtkwaliteit
Stikstofdioxide (NO2) is één van de stoffen die ontstaat bij verbranding en is dan ook één van
de stoffen die door (vracht)auto’s en andere voertuigen met verbrandingsmotoren wordt
uitgestoten. Het kan dienen als een maat voor de totale luchtvervuiling van verkeer: als het
NO2 gehalte toeneemt, zullen ook andere luchtvervuilende stoffen afkomstig van verkeer méér
voorkomen.
Het NO2 in de straat komt niet alleen van voertuigen in de straat. In feite ligt er een deken van
lichte vervuiling over de hele stad en omgeving (de ‘achtergrondconcentratie’). Daar komt de
vervuiling van de straat zelf bovenop: in rustige woonstraten is dat weinig, in drukke straten
aanzienlijk meer. De meetresultaten geven het totaal aan, dus de bijdrage van de directe
omgeving en die van de wijdere omgeving. Uit hetzelfde soort metingen die door de GGD
over de hele stad worden gedaan, is bekend hoe hoog de concentraties van NO2 zijn bij zowel
de drukke wegen in de stad als op locaties met weinig of geen verkeer of andere bronnen van
luchtvervuiling, de zogeheten achtergrondconcentraties. Die achtergrondconcentraties komen
overeen met de deken van lichte vervuiling, bij de drukke straten zien we duidelijke
verhogingen door de lokale bijdrage van het verkeer.
Voorlopige correctie
De Palmes meetbuisjes zullen na vier weken worden vervangen door nieuwe meetbuisjes
waarna ze in een laboratorium worden geanalyseerd. De meetresultaten daarvan moeten nog
gecorrigeerd worden aan de hand van de veel nauwkeuriger metingen van het Amsterdamse luchtmeetnet die echter pas later beschikbaar komen. Afhankelijk van de
weersomstandigheden zal de feitelijke concentratie waarschijnlijk lager liggen: in de praktijk
is de juiste concentratie NO2 ongeveer 90% van de ruwe meetwaarde. Op de hier
gerapporteerde concentraties is daarom een correctiefacor 0,9 toegepast waardoor de waarden
naar verwachting redelijk goed overeen komen met de uiteindelijke waarden. In de
jaarrapportage van deze metingen zal de juiste correctie worden toegepast.
Meetlocaties en -perioden
De eerste verslagperiode van de luchtkwaliteitsmetingen aan de Vijzelgracht was de zomer
van 20014 met drie aaneensluitende meetperioden: van 19 mei tot 18/19 juni, daarna tot 9/10
juli en tot 13 augustus. De meetpunten zijn weergegeven op de plattegrond in de bijlage. Ze
zijn gecodeerd met het nummer van het meest nabije huis en een v of a: voorzijde pand (aan
Vijzelgracht) of achterzijde pand; code P is aan de parkeerplaats achter de oostwand van de
Vijzelgracht, nabij de school De Kleine Reus.
Op meetpunt P is in de eerste twee meetperiode geen meetbuisje geplaatst, op meetpunt 11a in
ontbrak in de eerste twee meetperioden een meetbuisje. Op meetpunten 24v en 27a is een
duplicaatmeting uitgevoerd en zijn steeds twee meetbuisjes geplaatst.
Meetresultaten
De gemiddelde concentraties per meetlocatie zijn vermeld op een kaart in de bijlage. Daaruit
blijkt dat de concentraties hoger zijn aan de oostzijde van de straat. Dit komt doordat het
verkeer dichter langs de oostkant dan de westkant rijdt. Ook blijkt duidelijk dat de lucht aan de
achterzijde van de woningen aanmerkelijk minder vervuild is dan aan de straatzijde.
In de tabel hieronder zijn de over alle meetpunten gemiddelde concentratie gegeven van de
meetpunten aan de voor- en achterzijde van de Vijzelgracht, alsmede de hoogst en laagst
gemeten waarde. Om aan te geven of deze waarden naar verhouding hoog of laag zijn, zijn in
de tabel ook de concentraties gegeven van meetlocaties elders in Amsterdam uit dezelfde
meetperiode.
De tabel geeft achtereenvolgens de hoogste, de gemiddelde en de laagste waarden:
- van een groot aantal meetpunten in Amsterdam nabij drukke wegen, waar vlak bij het
- meetpunt zelf vervuilende stoffen worden uitgestoten.
- van de vier meetpunten aan de voor- of straatzijde van de Vijzelgracht.
- van de vijf meetpunten aan de achterzijde van de Vijzelgracht, inclusief het verder
- gelegen punt bij De Kleine Reus.
- van een groot aantal meetpunten in Amsterdam die juist niet bij drukke wegen liggen,
- en waar dus bij het meetpunt zelf geen of weinig vervuilende stoffen worden
- uitgestoten: de ‘achtergrondlocaties’.
De afzonderlijke concentraties per meetperiode zijn in de bijlage vermeld. Daaruit blijkt dat de
concentraties op twee locaties (11v, 27v) duidelijk hoger zijn dan op de overige locaties,
vooral in de eerste meetperiode. Dat zijn de beide locaties aan de oostzijde van de Vijzelgracht
en de straatkant. Het is niet duidelijk wat daarvan de reden is. Mogelijke oorzaken zijn het
weer, verkeer of werkzaamheden aan de Vijzelgracht, maar wellicht ook nog andere bronnen
of een toevallige grote meetfout. Dit kan wellicht nader bepaald worden na meer meetperioden
als de trends in de Vijzelgracht en de hele stad duidelijker zijn. Ook kan worden nagegaan of
dit correspondeert met werkzaamheden in de straat.
De lucht is in de zomer meestal schoner dan in de winter, vooral door de betere menging met
hogere luchtlagen. De gerapporteerde zomerse waarden zullen daarom lager liggen dan de
jaargemiddelde waarden.
Conclusie
De NO2-concentraties aan de Vijzelgracht komen overeen met die van een drukke, maar niet
zeer drukke straat. De concentraties zijn hoger dan die op rustige plekken zonder veel verkeer
(de ‘achtergrondlocaties’), maar lager dan in veel andere drukke straten van Amsterdam.
De concentraties zijn hoger aan de oostzijde van de straat.
De lucht aan de achterzijde van de woningen blijkt aanmerkelijk minder vervuild dan aan de
straatzijde. De concentraties aan de achterzijde komen gemiddeld goed overeen met die van de
‘achtergrondlocaties’ in de stad. Op deze locaties is geen verkeer in de directe nabijheid, maar
ligt wel de eerder genoemde deken van lichte vervuiling. Om binnenshuis de lucht zo schoon
mogelijk te houden is het dus goed om alleen ramen aan de achterzijde open te zetten.
BIJLAGE
Meetlocaties en gemiddelde concentraties NO2
De meetlocaties zijn aangegeven met blauwe cirkels. In de blauwe vakken staat de locatiecode van elk
meetpunt en de over de gehele meetperiode gemiddelde concentratie NO2 in μg/m3 (microgram NO2 per
kubieke meter lucht) , na voorlopige correctie.
Gemeten concentraties NO2 in μg/m3 (microgram NO2 per kubieke meter lucht) per meetperiode, na
voorlopige correctie.
download rapport Vijzelgracht metingen GGD_zomer2014