Tijdens de gehele bouwtijd vanaf start voorbereidende werkzaamheden op de Vijzelgracht in 2000 tot op de dag van vandaag hebben zich er kleine en grote incidenten op het bouwterrein voor gedaan.
Om dit te monitoren heeft de gemeente de zgn ‘spiegeltjes’ aangebracht.
Deze spiegeltjes hadden voornamelijk ten doel om verzakkingen te registreren en niet de incidentele trillingen en schokken die in een relatief korte periode voorkwamen, zoals:
Tijdens het graafwerk op de Vijzelgracht t.b.v bloot leggen kabels, riolering, kademuren, dwz het verschillende keren weghalen en weer terugbrengen van grond ( zettingen)
Het aanbrengen van tijdelijke damwanden en later verwijderen.
Het slopen en verwijderen van de fundering incl. uittrekken funderingspalen van deze oude kademuren, soms met erg veel geweld.
Het aanbrengen van stalen diepwanden en het verwijderen daarvan tijdens de tijdelijke ondersteuning dak.
Het aanbrengen van de diepwanden met de nodige rest obstakels.
Het slopen van verkeerd gestorte of tijdelijke betonnen keerwanden.
En tijdens het sloopwerk tussen de diverse stadia in.
Bij deze bovengenoemde werkzaamheden is het soms behoorlijk te keer gegaan, waarbij bewoners klaagden over “aardbevingen” waarbij de kopjes en glazen in de kast om vielen.
Deze incidenten zijn in het begin telefonisch of mondeling ( zie ook de BCU verslagen) gemeld bij de verschillende instanties, zoals Informatiepunt NZ-lijn, de werkkeet ed.
Vele bewoners hebben na de eerste klachten en de manier waarop er mee omgegaan werd ( vooral de manier waarop verzekeringsexperts zich uitten ) gezegd dat zij daar later op het eind van de bouw weer op terug zouden komen (er was immers een vooropname gemaakt).
Deze trillingen en de daar uit voortkomende schades zijn niet af te lezen via het monitoringssysteem.
Kleine dagelijkse uitslagen groter als gemiddeld, kunnen volgens de NZ-lijn betrekking hebben op warmte uitzettingen, trillingen van de tram ed.
Volgens ons dus ook een registratie van excessieve trillingen of schokken.
Echter er zijn wel veel scheuren in vloeren, binnenwanden en gevels opgetreden.
Volgens gesprekken en uitleg van Deltares, o.a met Mandy Korff hadden het uitbuiken van de diepwanden door ontgravingen, trillingen, verlaging grondwaterstand en aanbrengen gewicht in de bouwkuip zonder meer effect op de panden rond de bouwkuip.
Na de verzakkingen uit 2008 heeft de gemeente zich verplicht om bij schades de omgekeerde bewijslast regeling toe te passen.
M.a.w de gemeente moet bewijzen dat de ingebrachte schadegevallen niet door de bouwwerkzaamheden van de NZ-lijn zijn veroorzaakt.
Helaas laat de praktijk zien dat de gemeente c.q. Schadeburo te vaak verwijst naar de uitdraai van de spiegeltjes of zakkingsmetingen en zegt dat die gegevens geen indicatie geven dat de schade door de werkzaamheden van de NZ-lijn zijn veroorzaakt.
Men gaat er dan gemakshalve vanuit dat er geen schade kan zijn ontstaan door tijdelijke trillingen ed.
Daarnaast heeft de gemeente van alle direct betrokken panden een vooropname rapport gemaakt.
In deze rapporten zijn alle onvolkomenheden in en om het pand vast gelegd, juist om aan te tonen of de schade reeds aanwezig was.
Alleen reeds aanwezige schade is op de foto vastgelegd.
Bij het ontbreken van foto’s van een schade, mag de bewoner er van uitgaan dat er dan ook geen schade was in het verleden.
Scheuren ed. die later zijn ontstaan vallen dus onder de coulance regeling van het schadeburo, zoals ook geadviseerd in het rapport van de commissie Veerman.
Er is natuurlijk altijd een mogelijkheid dat sommige schades door ouderdom of achterstallig onderhoud zijn ontstaan, echter de bouwwerkzaamheden op de Vijzelgracht zullen deze wel versneld hebben.
Bij een bouw van zo’n omvang en duur overlapt dat elkaar, maar zonder bouwwerkzaamheden had het verouderingsproces van deze monumentale panden veel langer geduurd en was de schade ook jaren later pas opgetreden.
Vooral bij de oude monumentale panden waarbij het metselwerk gevoegd is met kalkmortel is de schade in het voegwerk en pleisterwerk moeilijk waar te nemen, kalkmortel heeft nl de eigenschap om flexibel te zijn en zich door vocht weer gedeeltelijk in zijn nieuwe situatie te schikken.
Het standpunt van de Stichting Gijzelgracht is dan ook:
Het Schadeburo c.q. de gemeente moet zich veel coulanter opstellen bij deze schademeldingen en tot vergoeding overgaan indien niet onomstotelijk te bewijzen is dat de schade niet door de NZ-lijn komt.
Ad van Zwieten (dec. 2014)